Τετάρτη 28 Αυγούστου 2013

Ανθρωπιστικές Σπουδές

Της Ματίνας Τσιμοπούλου

 Τελευταία και εν καιρώ «κρίσης», και βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά γιατί η κατάσταση την οποία περιγράφει μόνο παροδική δεν φαίνεται να είναι, ισχυρό πλήγμα δέχονται οι ανθρωπιστικές σπουδές και ειδικότερα ο τομέας της φιλοσοφίας. Ο άκρατος οικονομισμός και τεχνοκρατισμός που δεσπόζει παγκοσμίως έχει εξαπολύσει επίθεση έναντι του κύρους, της αξίας και της χρησιμότητας των ανθρωπιστικών σπουδών, αποσκοπώντας στην βαθμιαία απομάκρυνση και υποβάθμισή τους από τον επιστημονικό χώρο και τα αναλυτικά σχολικά προγράμματα.  Η συμβολή και η αξία αυτού του επιστημονικού κλάδου να μπορεί να μετρηθεί με τους όρους της αγοράς που πλέον αποτελούν το ρυθμιστικό παράγοντα και το μέτρο αναφοράς των πάντων. Επιπροσθέτως, δεν φαίνονται να παράγουν κάποιο άμεσο προϊόν εντελώς αφοριστικά χαρακτηρίζονται μη προσοδοφόρες στα πλαίσια των νέων οικονομικών δομών. Η βιωσιμότητά τους λοιπόν μοιάζει αμφισβητήσιμη και η ύπαρξη τους δίχως εγγενή αξία. Είναι γεγονός ότι ο προσανατολισμός των ανθρωπιστικών σπουδών δεν ενδιαφέρει καθόλου τις παγκόσμιες αγορές και τους επενδυτές καθώς δεν παρέχει κάποιο χειροπιαστό και ποσοτικό αποτέλεσμα.
Από τα πρώτα θύματα της στοχευμένης αυτής επίθεσης ήταν και το τμήμα φιλοσοφίας του Middlsex University που αναγκάστηκε το 2010 να βάλει λουκέτο. Παράλληλα το Forbs διαμηνύει να κλείσουν όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα φιλοσοφίας, ανθρωπολογίας, ιστορίας τέχνης, κ.ά., που παράγουν ανέργους και οι υποψήφιοι φοιτητές να πάνε να γίνουν απευθείας σερβιτόροι και ξενοδοχοϋπάλληλοι, μιας και η συνέχιση της χρηματοδότησής τους απορροφά πόρους (κτίρια, δασκάλους, διοικήσεις) και ζημιώνει τα υπόλοιπα πιο εφαρμοσμένα τμήματα. Γενικότερα λοιπόν, η ενασχόληση με τις ανθρωπιστικές επιστήμες αποθαρρύνεται και θεωρείται μεγάλο ρίσκο ένα τέτοιο διάβημα καθώς σπάνια θα οδηγήσει σε επαγγελματική αποκατάσταση και καταξίωση. Ακόμα, οι έρευνες στους αντίστοιχους τομείς δεν χρηματοδοτούνται ή υποχρηματοδοτούνται.
Οι ανθρωπιστικές σπουδές συνεπώς, θεωρούνται πλέον παρασιτικές για την οικονομία και περιττές. Εδώ που φτάσαμε η φιλοσοφία και οι υπόλοιπες ανθρωπιστικές επιστήμες καλούνται στο εδώλιο να αποδείξουν το αυταπόδεικτο της σημασίας τους!


Για την αντιγραφή,
Τσιακίρη Ειρήνη
28/08/2013
 

Κυριακή 18 Αυγούστου 2013

Λιλή Ζωγράφου - Η Συβαρίτισσα

Της Ματίνας Τσιμοπούλου 

Ελευθερία… Έννοια αμφιλεγόμενη, πολύτιμη… Αξία διαχρονική και πανανθρώπινη. Δύσκολο να κατακτηθεί μα και να υποφερθεί. Ιδανικό και χίμαιρα έχει στιγματίσει τον ρου της ιστορίας και έχει ταυτιστεί με την καταξίωση της ύπαρξης. Δυσνόητη έννοια, δυσερμήνευτη, έχει πολλές φορές καπηλευθεί, μα η αίγλη της πνέει αλώβητη στους αιώνες της ανθρωπότητας. Πολλοί την έχουν επικαλεστεί. Την έχουν όμως κατακτήσει;  Σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα η Λιλή Ζωγράφου αντιπαραβάλλει τη « Συβαρίτισσα» της και ταυτόχρονα αποπειράται να ερμηνεύσει το νόημα του υψηλού αυτού ιδανικού μέσα από ένα φεμινιστικό και ρηξικέλευθο πρίσμα.
Η ηρωίδα της, η Ελένη, αναλαμβάνει να μας μυήσει στο κυνήγι της ελευθερίας και να μας ξεναγήσει στις εμπειρίες που της αποκάλυψε η επίτευξη και η προσήλωση στον ελεύθερο τρόπο ζωής. Επιφορτίζεται, λοιπόν, να υποστηρίξει και να ενσαρκώσει την ανακάλυψη και κατάκτηση της ελευθερίας σε καιρούς χαλεπούς τόσο για την εγχώρια όσο και για την παγκόσμια ιστορία. Η Ελένη θα γνωρίσει τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, την εμφύλια σύρραξη που ταλάνισε έντονα τον ελληνικό χώρο καθώς και τα μετεμφυλιακά γεγονότα που ακολούθησαν και θα περιπλανηθεί θα σκοτεινά και ηδονικά μονοπάτια που θα της ανοίξει η πίστη της στην αξία και στην αναζήτηση της ελευθερίας. Πέρα απ’ αυτά, θα γευτεί τον μικροαστισμό και τον συντηρητισμό στο αποκορύφωμα του, είτε ως θλιβερή απότοκο του οικογενειακού πατριαρχισμού, είτε ως απόρροια της φαρισαϊκής κοινωνίας που την στοιχειώνει. Θα ζήσει πολυτάραχη ζωή μα θα κατακτήσει την αυτογνωσία.  Η Ελένη θα καταδικαστεί από την κοινωνία για τον «έκλυτο» βίο της, μια κοινωνία αιμοδιψή, τυφλή μπροστά στο φάρο της αλήθειας και της ελεύθερης ζωής που μαίνεται και ψέγει, δικάζει και καταδικάζει, εγκλωβισμένη στο σκοταδισμό που επισύρει η ηθικολογία.
Η πρωταγωνίστρια θα απαρνηθεί όσα πρεσβεύει η κοινωνία της αποσύνθεσης, όμως θα εκπληρώσει το έργο της στα πλαίσια της , αδιαφορώντας για την ετυμηγορία της. Θα διαδραματίσει ρόλο φωτεινό σε ζοφερούς καιρούς, θα βιώσει και θα φέρει την ανατροπή και θα αναπτύξει την συνειδητότητα της ως αντιρρησίας της εποχής της και των σημείων των καιρών της. Θα διαγράψει τη δική της πορεία βαδίζοντας αντίθετα στο ρεύμα και θα πληρώσει το τίμημα. Το ελεύθερο και αντιστεκόμενο πνεύμα της δεν θα ενδώσει στους περιορισμούς και στην κατακραυγή -που θα επισύρει πάνω της ως ποινή η κοινωνία της υποκρισίας- μα θα την αγκιστρώσει στην μοναχικότητά της ως ύστατο προσωπικό οχυρό. Η Ελένη θα αποκαλύψει όλες τις πλάνες της ζωής , θα απαρνηθεί τους θεούς, θα αγωνιστεί, θα απελευθερωθεί πνευματικά και σεξουαλικά, θα αποκτήσει γνώσεις και εμπειρίες μέσα από άτυχες συγκυρίες και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Θα υπογράψει ενσυνείδητα την προσωπική της ιστορία και θα αναλάβει τις ευθύνες και τον προγραμματισμό της ζωής της κατ’ αποκλειστικότητα. Η Συβαρίτισσα δεν εκχωρεί ευθύνες ούτε αποποιείται το χρέος και το ποιόν της. Αποδέχεται τον εαυτό της ως ολότητα και δεν εξουσιοδοτεί σε κανέναν την διαχείριση του εαυτού της. Ολοκληρώνεται και καταξιώνεται μέσω της αυτοδιάθεσης που της παρέχει η ελευθερία της και ανασταίνεται σαν τον φοίνικα κάθε φορά που η κοινωνία την σταυρώνει στο όνομα μιας ανήθικης ηθικής και ψευδοϊδεολογίας. Ως αποτέλεσμα, η ενεργής δράση της  θα την φέρει αντιμέτωπη με τα κακώς κείμενα της εποχής της, τα οποία και θα απογυμνώσει και θα στηλιτεύσει.

Ίσως το τίμημα της ελευθερίας της να ήταν η μοναξιά μα ακόμα και η μοναχικότητα της στερείται μεμψιμοιρίας και αποτελεί αμετάκλητη επιλογή της και η επιμονή της σε αυτή νενοημένο διάβημα προσωπικής προαίρεσης. Καταληκτικά, η Συβαρίτισσα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η ιδανική φιλόσοφος καθώς φιλοσόφησε τη ζωή και ενσάρκωσε κατά γράμμα την φιλοσοφία της στον υπαρκτό κόσμο και γεύτηκε τα αποτελέσματά της. Όσο για το ήθος της, καθώς το προφίλ της σκιαγραφείται εναργώς, το βιβλίο την δικαιώνει πανηγυρικά και την αποκαθηλώνει από τον σταυρό στον οποίο την καταδίκασε και την αφόρισε η κοινωνία της ντροπής.

Η Λιλή Ζωγράφου (1922-1998) έγραψε την Συβαρίτισσα το 1987. 

Για την αντιγραφή,
Τσιακίρη Ειρήνη
18/08/2013